De eikenprocessierups of eikenprocessievlinder (Thaumetopoea processionea) is (de rups van) een nachtvlinder (Thaumetopoeinae). De soort is algemeen in België sinds 1990. De rups heeft voor de mens gevaarlijke brandharen en komt herhaaldelijk voor in groten getale, waardoor ze als een plaaginsect wordt beschouwd. De rups is monofaag: ze komt bijna uitsluitend voor in zomereiken, met nu en dan een uitzondering in beuken of andere bomen die dicht bij besmette eiken staan.
Gevaarlijke brandharen
De brandharen van de rups vormen voor de mens een gevaar voor de gezondheid. De haren zijn 0,2 tot 0,3 millimeter lang. Elke rups heeft er honderdduizenden tot een miljoen van. Het zijn pijlvormige haren, die bij een bedreiging worden afgeschoten. De haren kunnen dan makkelijk de huid, de ogen en de luchtwegen binnendringen. De stoffen die de brandharen afscheiden, veroorzaken een op allergie lijkende huiduitslag, zwellingen, rode ogen en jeuk. In de meeste gevallen verdwijnen de klachten vanzelf. Niet alle personen zijn even gevoelig voor de brandharen.
In zeldzame gevallen kunnen andere verschijnselen ontstaan, zoals braken, duizeligheid en koorts.
De rupsen hoeven niet te worden aangeraakt om in contact te komen met de brandharen. De haartjes verspreiden zich met de wind en kunnen zo in contact komen met wandelaars of fietsers. De haren verschijnen vanaf ongeveer half mei tot eind juni op de rupsen. De haren blijven ook na het vertrek van de rupsen in de nesten, die aan de stammen en dikke takken hangen. Na jaren kunnen deze nesten bij aanraking nog overlast veroorzaken.
Ook andere dieren, zoals honden, kunnen last hebben van de brandharen van de rups.
Hoe eikenprocessierupsen herkennen
De eikenprocessierupsen leven in groepen bij elkaar en maken op de stammen of dikkere takken grote nesten. Meestal bevinden deze rupsennesten zich aan de zonnige zuidkant van de eikenbomen. De nesten bestaan uit dichte spinsels van vervellingshuidjes, met brandharen en uitwerpselen. Vanuit hun nest gaan de rupsen ’s nachts in rijen achter elkaar of ‘in processie’ op zoek naar voedsel, de eikenbladeren. Soms met bijna kaalgevreten eikenbomen tot gevolg.
De processierupsen hebben een grijsgrauwe kleur met lichtgekleurde zijden en zijn getooid met lange haren. In mei, juni en juli kunnen ze worden waargenomen. Vaak worden ze pas opgemerkt, als ze de bomen gedeeltelijk kaal hebben gevreten. Eikenbomen (vooral inlandse, soms ook Amerikaanse eiken) genieten hun voorkeur. Bij gebrek aan voedsel nemen ze ook genoegen met de bladeren van andere boomsoorten zoals de beuk en de berk. De rups verdwijnt met de verpopping. Vanaf dit ogenblik is het gevaar geweken. De volwassen nachtvlinder is onopvallend grijs. Hij verschijnt vanaf eind juli en kan tot eind augustus voorkomen.
Preventieve bestrijding van processierupsen
Door vroegtijdige bestrijding kan een plaag worden voorkomen. Hierbij spuiten we een bestrijdingsmiddel in de toppen van eikenbomen waar de nesten van de rups zijn aangetroffen. Het spuiten gebeurt met een speciaal verneveltoestel dat achteraan op een tractor gemonteerd wordt. Voor plaatsen die niet bereikbaar zijn met de tractor gebruiken we een handgedragen apparaat.
In België en Nederland wordt als bestrijdingsmiddel Xentari WG gebruikt. Dit middel bevat een bacterie, Bacillus thuringiensis var. aizawai. De bacterie produceert in het darmstelsel van de rups eiwitkristallen. Bij de afbraak van deze kristallen in het darmkanaal komt een toxine vrij, dat de darmwand van de rups aantast. Een uur na opname van de bacterie stopt de rups met eten, doordat de kaakspieren verlammen. Geïnfecteerde rupsen bewegen zich langzaam, ze verkleuren en tenslotte verschrompelen ze. Twee tot vijf dagen na de bestrijding zijn de rupsen dood. De dode rupsen blijven met hun voorpoten aan de eikenbladeren hangen.
Curatief bestrijden van eikenprocessierupsen
Spuiten kan maar tijdens een korte periode, wanneer er nog geen grote aantallen rupsen te vinden zijn. Eens die periode voorbij is, kan er enkel nog bestreden worden door een combinatie van branden en wegzuigen.
Wij investeren in gespecialiseerd materiaal, specifiek ontworpen voor processierupsbestrijding. We kunnen even gemakkelijk één boom behandelen als een hele gemeente, zowel kleine als grote bomen. Zo halen we een hoog rendement met lage kosten. Daardoor is onze prijs scherper dan anderen en kost het u minder: vraag ons vrijblijvend een offerte.